Dünyamızın herhangi bir bölümünün ve ya da tamamının gökyüzünden kuşbakışı görünümünün bir takım yöntemler kullanılarak ve özel işaretlerle belirtilerek çizilmiş şekline harita denmektedir.
Yapılmış olan bu çizimin gerçekten harita olarak tanımlanabilmesi için bir ölçek belirtilerek yapılmış olması gerekir. Bu durumda ölçek nedir? Diye bir soru soracak olursak. Harita üzerindeki iki nokta arasındaki uzunluğun, arazide aynı iki noktanın arasındaki ölçülen yatay mesafesine olan oranına ölçek denir. Her haritanın mutlaka bir ölçeği bulunmak zorundadır.
![HARİTADA ÖLÇEK NEDİR? NASIL HESAPLANIR?]( "HARİTADA ÖLÇEK NEDİR? NASIL HESAPLANIR?")
Yeryüzündeki tün ayrıntılar harita üzerinde sembollerle gösterilir. Harita bilimciler bu sembollerin ne anlama geldiği haritanın genel anlamda alt tarafında gösterirler. Bu sembollerin, açıklamaların bulunduğu kısma lejant adı verilir.
A) Çizgi (Çizik) Ölçek:
Harita üzerindeki uzunlukların gerçekte ne kadar olduğunun hesaplanabilmesi için bir doğru üstüne işaretlenerek oluşturulan ve haritanın bir köşesinde çizgi ile gösterilen çizgiye çizik ölçek denir. Çizik ölçeklerde sıfırın solunda kalan bölüm daha ufak uzunlukları ölçmek için kullanılmaktadır. Haritalar üzerinde yapılan her türlü uzunluk değişikliği çizik ölçekte de değişikliğe neden olur. Çizik ölçek değiştirilir. Fakat kesir ölçek değişmez. Bu nedenle bazen yanlış bilgi verirken çizik ölçekte böyle bir şey söz konusu olmaz.
B) Kesir Ölçek:
Harita üstündeki uzunluklar ile gerçekteki uzunluk oranının kesirli rakamlarla ifade edilip ölçeklenmesine kesir ölçek denir. Kesir ölçek, bir mesafenin kaç eşit parçada küçültüldüğünü ifade etmektedir. Kesir ölçekte pay daima birdir. Değişken olan paydadır.
Örnek: 1: 1 000 000, 1 / 1 000 000 gibi,
Kesirli veya oranlı ölçeklerde kesrin paydası büyüdükçe, haritanın gösterdiği ayrıntılar azalır. Yani şöyle de diyebiliriz paydası küçük olan haritalar daha fazla ayrıntılıdır. Zaten haritalar için yapılan en büyük hatada buradadır. Paydasında küçük rakam yazan haritalar küçük değil aslında büyük ölçekli haritalardır.
Yapılmış olan bu çizimin gerçekten harita olarak tanımlanabilmesi için bir ölçek belirtilerek yapılmış olması gerekir. Bu durumda ölçek nedir? Diye bir soru soracak olursak. Harita üzerindeki iki nokta arasındaki uzunluğun, arazide aynı iki noktanın arasındaki ölçülen yatay mesafesine olan oranına ölçek denir. Her haritanın mutlaka bir ölçeği bulunmak zorundadır.
HARİTADA ÖLÇEK NEDİR?
Haritada üzerinde yapılan küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, gerçek uzunluk ile harita uzunluklarının birbirine oranıdır.HARİTADA ÖLÇEK NASIL HESAPLANIR?
Ölçekler, çizik ve kesir olmak üzere iki bölümde incelenir;Harita üzerindeki uzunlukların gerçekte ne kadar olduğunun hesaplanabilmesi için bir doğru üstüne işaretlenerek oluşturulan ve haritanın bir köşesinde çizgi ile gösterilen çizgiye çizik ölçek denir. Çizik ölçeklerde sıfırın solunda kalan bölüm daha ufak uzunlukları ölçmek için kullanılmaktadır. Haritalar üzerinde yapılan her türlü uzunluk değişikliği çizik ölçekte de değişikliğe neden olur. Çizik ölçek değiştirilir. Fakat kesir ölçek değişmez. Bu nedenle bazen yanlış bilgi verirken çizik ölçekte böyle bir şey söz konusu olmaz.
B) Kesir Ölçek:
Harita üstündeki uzunluklar ile gerçekteki uzunluk oranının kesirli rakamlarla ifade edilip ölçeklenmesine kesir ölçek denir. Kesir ölçek, bir mesafenin kaç eşit parçada küçültüldüğünü ifade etmektedir. Kesir ölçekte pay daima birdir. Değişken olan paydadır.
Örnek: 1: 1 000 000, 1 / 1 000 000 gibi,
Kesirli veya oranlı ölçeklerde kesrin paydası büyüdükçe, haritanın gösterdiği ayrıntılar azalır. Yani şöyle de diyebiliriz paydası küçük olan haritalar daha fazla ayrıntılıdır. Zaten haritalar için yapılan en büyük hatada buradadır. Paydasında küçük rakam yazan haritalar küçük değil aslında büyük ölçekli haritalardır.