Doping, sporcuların bir spor yarışmasından önce vücutlarına ekstra bir güç ve hareket sağlamak amacıyla kullandıkları performans arttırıcı ilaç veya yöntemlere verilen genel tanımdır.
Dünyanın heryerinde son yıllarda artan kullanım nedeniyle doping adını son dönemde çok fazla duyuyor olsakda.Doping kullanımı ilk olarak eski Yunan uygarlıklarına kadar dayanmaktadır.O dönemde bunun için sporcular morfin, mantar ,ginseng gibi ürünleri tercih etmişlerdir.Günümüzde de bazı sporcular modern tıpın tüm nimetlerinden faydalanarak doping yöntemini tercih etmektedirler. Ama herşeye rağmen doping kullanmayan spor ahlakına uygun davranan birçok sporcu bulunmaktadır.
Genel anlamda doping, sporcuların spor müsabakası veya yarış esnasında kendilerine avantaj sağlamak amaçlı kullandıkları metotlar sporcuların dokularında var olan Oksijen miktarının arttırılması içindir. Kandaki oksijen miktarını artırmak için genel olarak kullanılan iki yöntem bulunmaktadır.Bunlardan birincisi kan dopingi ikinciside yapay oksijen taşınımıdır. Dünya Anti Doping Ajansı’na (WADA) göre yapay oksijen taşıyıcıları kanda ekstra oksijen taşınımı kabileyetini yükseltmek amacıyla kullanılırlar.Kan dopinginde ise vücutta bulunan kan hücrelerinin sayılarını artırmak için kan veya kanla ilgili ürünlerin alınması olarak tanımlanmıştır.Kan dopingi vücuda kan vererek ya da kan hücrelerinin normalden daha fazla olmasını sağlamak için eritroprotein denilen yapay hormonların verilmesi ile sağlanmaktadır.
Bu iki yöntemin de uygulanması yasal olmasa da ne yazık ki kullanım çeşitliği sebebiyle anlaşılmasının da zor olması yüzünden birçok sporcu bu uygulamaları hayatlarına dahil etmişlerdir.
Bu iki uygulamayı biraz daha ayrıntılı incelemek gerekirse,
1) Kan Dopingi : Kan dopinginin uygulanması Eritrosit nakli ve Vücudun eritrosit üretmesi için uyarılması olarak iki şekilde olmaktadır.Eritrosit kan nakli kişinin toplardamarına kan ilave edilmesidir.Bu işlem sayesinde vücutta artan Hemoglobin nedeniyle vücutta taşınan oksijen üst seviyelere çıkmaktadır.Bu sayede sporcunun gösterdiği performans üst seviyelere taşınır.Ve daha uzun süre etkili olur. Bu uygulama için sporcular yarışmadan önce kendisine veya başkasına ait bir kaç ünite kanı vücutlarına enjekte ederler.Bu uygulama bilinen anlamda ilk kez 1968 yılında Meksika’da olimpiyatlar esnasında açık hava bisiklet yarışmasında rekor kıran sporcu uygulamıştır.Normalde vücudumuzun oksijen yetersizliği durumlarında böbrekler harekete geçip eritropoietin (EPO) hormonu üretimini arttır.Bu yöntem de vücutta böyle bir ihtiyaç yokken varmış gibi algılanması sağlanır.Ve vücut fazladan bu hormonu üretmeye başlar.Bu yönteminde amacı vücuttaki hemeoglabin seviyesini arttırp güç sağlamaktır.Bu ilacın asıl üretilme amacı kansızlık yaşayan kişilere uygulanması içindir.
Vücutta oksijen yetersizliği normalde yüksek rakımlarda oluşur.Yüksek yerlerde vücuda giren oksijen miktarı düşer.Hatta bu durum hipoksi olarak tanımlanır.Bu durumla karşılaşan vücut eritropiz hormonu üretmeye başlar.Bu sebeple bir çok sporcu buralar da antreman yapmaktadır.Hatta bu şekilde özel olarak tasarlanmış salonlar da bulunmaktadır.
2) Yapay Oksijen Taşıyıcılar : Bu şekilde olan taşıyıcıların amacı vücut içerisinde oksijen taşınımını arttırmak içindir.Bu da daha öncede söylediğim gibi bu işlemi normalde yapan hemoglobin seviyesini artırmak için yapılmaktadır.Çünkü,bu şekilde vücuda fazladan bir güç kazandırılmış olunur. Ancak bu şekilde verilen hemoglabinler vücutta bozulmaya neden olduğu için bu konuda hala araştırmalar devam etmektedir.
Oksijen taşınımı ayrıca perflorukimyasallar (PFC) uygulaması ile yapılmaktadır.Bu sentetik sıvılarda çözülmüş halde oksijen bulunmaktadır.Ve bu uygulama ile vücüda hemoglabin taklidi sıvılar verilerek kandaki oksijen seviyesinin arttırlması sağlanmaktadır.Bu uygulama ilk kez 1980’li yıllarda uygulanmaya başlanmış ve ardından hemen yasaklanmıştır.
Sonuç olarak doping olarak uygulanan birçok yöntem ve ilaç vardır.Ama doğru olan bu yollara hiç başvurmadan gereken spor ahlakı ile davranıp bu şekilde yarışmalıdırlar.
Dünyanın heryerinde son yıllarda artan kullanım nedeniyle doping adını son dönemde çok fazla duyuyor olsakda.Doping kullanımı ilk olarak eski Yunan uygarlıklarına kadar dayanmaktadır.O dönemde bunun için sporcular morfin, mantar ,ginseng gibi ürünleri tercih etmişlerdir.Günümüzde de bazı sporcular modern tıpın tüm nimetlerinden faydalanarak doping yöntemini tercih etmektedirler. Ama herşeye rağmen doping kullanmayan spor ahlakına uygun davranan birçok sporcu bulunmaktadır.
Genel anlamda doping, sporcuların spor müsabakası veya yarış esnasında kendilerine avantaj sağlamak amaçlı kullandıkları metotlar sporcuların dokularında var olan Oksijen miktarının arttırılması içindir. Kandaki oksijen miktarını artırmak için genel olarak kullanılan iki yöntem bulunmaktadır.Bunlardan birincisi kan dopingi ikinciside yapay oksijen taşınımıdır. Dünya Anti Doping Ajansı’na (WADA) göre yapay oksijen taşıyıcıları kanda ekstra oksijen taşınımı kabileyetini yükseltmek amacıyla kullanılırlar.Kan dopinginde ise vücutta bulunan kan hücrelerinin sayılarını artırmak için kan veya kanla ilgili ürünlerin alınması olarak tanımlanmıştır.Kan dopingi vücuda kan vererek ya da kan hücrelerinin normalden daha fazla olmasını sağlamak için eritroprotein denilen yapay hormonların verilmesi ile sağlanmaktadır.
Bu iki yöntemin de uygulanması yasal olmasa da ne yazık ki kullanım çeşitliği sebebiyle anlaşılmasının da zor olması yüzünden birçok sporcu bu uygulamaları hayatlarına dahil etmişlerdir.
Bu iki uygulamayı biraz daha ayrıntılı incelemek gerekirse,
1) Kan Dopingi : Kan dopinginin uygulanması Eritrosit nakli ve Vücudun eritrosit üretmesi için uyarılması olarak iki şekilde olmaktadır.Eritrosit kan nakli kişinin toplardamarına kan ilave edilmesidir.Bu işlem sayesinde vücutta artan Hemoglobin nedeniyle vücutta taşınan oksijen üst seviyelere çıkmaktadır.Bu sayede sporcunun gösterdiği performans üst seviyelere taşınır.Ve daha uzun süre etkili olur. Bu uygulama için sporcular yarışmadan önce kendisine veya başkasına ait bir kaç ünite kanı vücutlarına enjekte ederler.Bu uygulama bilinen anlamda ilk kez 1968 yılında Meksika’da olimpiyatlar esnasında açık hava bisiklet yarışmasında rekor kıran sporcu uygulamıştır.Normalde vücudumuzun oksijen yetersizliği durumlarında böbrekler harekete geçip eritropoietin (EPO) hormonu üretimini arttır.Bu yöntem de vücutta böyle bir ihtiyaç yokken varmış gibi algılanması sağlanır.Ve vücut fazladan bu hormonu üretmeye başlar.Bu yönteminde amacı vücuttaki hemeoglabin seviyesini arttırp güç sağlamaktır.Bu ilacın asıl üretilme amacı kansızlık yaşayan kişilere uygulanması içindir.
2) Yapay Oksijen Taşıyıcılar : Bu şekilde olan taşıyıcıların amacı vücut içerisinde oksijen taşınımını arttırmak içindir.Bu da daha öncede söylediğim gibi bu işlemi normalde yapan hemoglobin seviyesini artırmak için yapılmaktadır.Çünkü,bu şekilde vücuda fazladan bir güç kazandırılmış olunur. Ancak bu şekilde verilen hemoglabinler vücutta bozulmaya neden olduğu için bu konuda hala araştırmalar devam etmektedir.
Oksijen taşınımı ayrıca perflorukimyasallar (PFC) uygulaması ile yapılmaktadır.Bu sentetik sıvılarda çözülmüş halde oksijen bulunmaktadır.Ve bu uygulama ile vücüda hemoglabin taklidi sıvılar verilerek kandaki oksijen seviyesinin arttırlması sağlanmaktadır.Bu uygulama ilk kez 1980’li yıllarda uygulanmaya başlanmış ve ardından hemen yasaklanmıştır.
Sonuç olarak doping olarak uygulanan birçok yöntem ve ilaç vardır.Ama doğru olan bu yollara hiç başvurmadan gereken spor ahlakı ile davranıp bu şekilde yarışmalıdırlar.