Uyuz hastalığının ne olduğunu ve nedenlerini anlamak için öncelikle “akar” isimli canlıyı tanımak gerekir. Akar; çıplak gözle görülemeyen, mikroskobik boyutta olan parazit canlılardır. Pek çok çeşidi bulunan akar; toprakta, tozda ve suda yaşayabildiği gibi, hayvan veya bitkiler üzerinde parazit olarak da yaşayabilir.
Akarlar; hayvanlarda veya insanlarda cilt yüzeyinde veya altında, saç veya kıl köklerinde ve yağ bezlerinde yaşarlar. Ölü deri parçaları ve küfle beslenen türleri de mevcuttur. Uyuz hastalığı ise, akar denilen bu parazitlerin insan veya hayvanlarda ortaya çıkardığı cilt hastalığına denir.
Uyuz Hastalığının Belirtileri
Uyuz hastalığına neden olan akarlar genel olarak 2 çeşittir. Bunlardan Demodektik Akar, insanlara bulaşıcı olmayan ve köpeklerde bulunan bir akar türüdür. Sarcoptik akar ise hayvanlarda ve insanlarda görülebilen ve oldukça bulaşıcı bir akar türüdür. Halk arasında uyuz olarak bilinen hastalığın sebebi bu akar türüdür. Uyuz hastalığının belirtileri şunlardır;
• Özellikle geceleri şiddetini arttıran yoğun kaşıntı.
• Deride “uyuz döküntüleri” olarak adlandırılan döküntüler.
• Cilt yüzeyinde kabarcıklar veya beyaz çizgiler.
• Saç veya tüylerde dökülmeler.
• Ciltte kalın sarı kabuklar oluşmasıdır.
Bu durumda hastalığın teşhisi için insanlardan veya hayvandan deriyi kazıma yoluyla bir numune alınarak mikroskop altında incelenir. Akarlar çoğu zaman mikroskop altında bile görünmez. Çoğu zaman hastalığa yakalanan hayvanın gözlem altında tutulması gerekebilir. Çoğu zaman uyuz hastalığı nedeniyle oldukça kötü durumda olan hayvanların bile uyuz tedavisi sonrasında eski sağlıklarına kavuştuğu görülmüştür. İnsanlarda ise uyuz tedavisi hayvanlara kıyasla daha kolaydır.
Uyuz Hastalığının Tedavisi
Hayvanlarda görülen uyuz tedavisinde tüylerin tıraş edilmesi, özel şampuanlarla düzenli olarak yıkanması ve gerekirse oral yoldan alınan bazı ilaçlarla bu hastalık tedavi edilmektedir. Hayvanlarda yaşayan akarlar insana bulaşabildiği gibi insan derisinde uzun süre hayatta kalamazlar.
İnsanlarda bu hastalık görüldüğünde doktor tarafından verilen akar ve yumurtalarını öldüren ilaçlar kullanılarak bu hastalık ortadan kaldırılır. Bununla birlikte hastalığın önlenmesi amacıyla varsa evcil hayvanın parazit tedavisinin düzenli olarak yapılması ve hayvana dokunulduğunda ellerin sabunlu suyla yıkanması oldukça önemlidir.
Akarlar; hayvanlarda veya insanlarda cilt yüzeyinde veya altında, saç veya kıl köklerinde ve yağ bezlerinde yaşarlar. Ölü deri parçaları ve küfle beslenen türleri de mevcuttur. Uyuz hastalığı ise, akar denilen bu parazitlerin insan veya hayvanlarda ortaya çıkardığı cilt hastalığına denir.
Uyuz Hastalığının Belirtileri
Uyuz hastalığına neden olan akarlar genel olarak 2 çeşittir. Bunlardan Demodektik Akar, insanlara bulaşıcı olmayan ve köpeklerde bulunan bir akar türüdür. Sarcoptik akar ise hayvanlarda ve insanlarda görülebilen ve oldukça bulaşıcı bir akar türüdür. Halk arasında uyuz olarak bilinen hastalığın sebebi bu akar türüdür. Uyuz hastalığının belirtileri şunlardır;
• Özellikle geceleri şiddetini arttıran yoğun kaşıntı.
• Deride “uyuz döküntüleri” olarak adlandırılan döküntüler.
• Cilt yüzeyinde kabarcıklar veya beyaz çizgiler.
• Saç veya tüylerde dökülmeler.
• Ciltte kalın sarı kabuklar oluşmasıdır.
Bu durumda hastalığın teşhisi için insanlardan veya hayvandan deriyi kazıma yoluyla bir numune alınarak mikroskop altında incelenir. Akarlar çoğu zaman mikroskop altında bile görünmez. Çoğu zaman hastalığa yakalanan hayvanın gözlem altında tutulması gerekebilir. Çoğu zaman uyuz hastalığı nedeniyle oldukça kötü durumda olan hayvanların bile uyuz tedavisi sonrasında eski sağlıklarına kavuştuğu görülmüştür. İnsanlarda ise uyuz tedavisi hayvanlara kıyasla daha kolaydır.
Uyuz Hastalığının Tedavisi
Hayvanlarda görülen uyuz tedavisinde tüylerin tıraş edilmesi, özel şampuanlarla düzenli olarak yıkanması ve gerekirse oral yoldan alınan bazı ilaçlarla bu hastalık tedavi edilmektedir. Hayvanlarda yaşayan akarlar insana bulaşabildiği gibi insan derisinde uzun süre hayatta kalamazlar.
İnsanlarda bu hastalık görüldüğünde doktor tarafından verilen akar ve yumurtalarını öldüren ilaçlar kullanılarak bu hastalık ortadan kaldırılır. Bununla birlikte hastalığın önlenmesi amacıyla varsa evcil hayvanın parazit tedavisinin düzenli olarak yapılması ve hayvana dokunulduğunda ellerin sabunlu suyla yıkanması oldukça önemlidir.
